Terugblik: Verbinding in de praktijk: Transitietour Circulaire (Her)ontwikkeling
Dinsdag 19 juli 2022Door: Buro Barcode
Wat als young professionals elkaar én ervaren professionals in de keten weten te vinden? Wat als op die manier ook verschillende vakgebieden en branches – lees: kennis! – aan elkaar gekoppeld wordt? Dát was het uitgangspunt van de eerste Transitietour die we samen met de Bouwcampus, Koninklijke NLingenieurs, Rijksvastgoedbedrijf, Defensie, NVDO, NEPROM New Gen en Bouwend Nederland organiseerden.
Op een zonovergoten dag zijn we met zo’n 90 leden van de verschillende vak- en brancheverenigingen on tour gegaan langs twee utiliteitsgebouwen waar iets unieks is gedaan op het gebied van circulariteit. Vervolgens pasten de deelnemers de opgedane kennis toe in twee cases van het Rijksvastgoedbedrijf op het terrein van de Bernhardkazerne van het Ministerie van Defensie. Het thema voor deze eerste editie was circulaire herontwikkeling.
Mayra Rijkse, directeur NEVAP: “De organiserende partijen zijn enorm blij met zo’n grote groep deelnemers in deze bijzondere samenstelling. Op initiatief van De Bouwcampus heeft een groot aantal branche- en kennisverenigingen, waaronder NEVAP, de koppen bij elkaar gestoken. En dan bedoel ik: met name de young professionals hebben dat gedaan. Er is behoefte aan verbinding: dwars door en over de branches heen. Dat kan door met elkaar in overleg te gaan over prangende thema’s en actuele zaken. Vanuit die gesprekken, die we al enige tijd voeren, is onder andere deze Transitietour ontstaan.
Ik ben ervan overtuigd dat de verbinding van de verschillende generaties en disciplines zorgt voor nieuwe inzichten en mogelijkheden. En precies dat proberen we in het klein te verwezenlijken tijdens dit soort tours.”
En zo geschiedde, op 29 juni jl. De kickoff vond plaats op de Bernhardkazerne in Amersfoort. Daar werd meteen al vrijelijk kennisgemaakt met elkaar. Leden van Koninklijke NLingenieurs, van NVDO, die van NEVAP en ook die van Bouwend Nederland en NEPROM New Gen startten de dag met een kop koffie en wat lekkers. Na een korte introductie en het uitdelen van de lunchpakketten, stapte iedereen in de bus richting een van de twee locaties: het Hof van Cartesius of Beelen, ofwel Bnext.
Het Hof vanCartesius
Architect Charlotte Ernst schreef in 2014 in op een tender voor een braakliggend stuk grond in het Werkspoorkwartier in Utrecht. In 2015 kreeg ze te horen dat haar plan voor een eigen werkplek, met mogelijkheid tot samenwerkingen met kleine bedrijven, door mocht gaan. Uiteindelijk is in 2017 begonnen met de bouw van het eerste deel en is in januari 2022 het nieuwste deel opgeleverd. Hierdoor groeide het Hof van 40 bedrijven naar de inmiddels 120 bedrijven die zich daar hebben gevestigd. Het eerste deel is gebouwd met restmateriaal. Daarna is ook dead stock (materialen van projecten die niet doorgaan) gebruikt. Zeker bij de bouw van het eerste gedeelte zijn veel inspecties geweest om te kijken of aan de bestaande wet -en regelgeving werd voldaan. Dit was ook voor de inspecteurs een hele uitdaging, omdat hergebruikte materialen niet dezelfde certificering hebben als nieuwe materialen. Pas later werd de vraag naar circulair bouwen groter. “Intussen moet je een goed verhaal hebben om niet circulair te bouwen in de omgeving van het Hof.” Momenteel bestaat het Hof voor 90% uit hergebruikte materialen. En deze manier van bouwen wordt steeds meer overgenomen in andere delen van de stad en – met de tijd – ook in andere delen van Nederland en de wereld.
Bnext HUBS
Bnext is de Utrechtse hub van Beelen. Hier zijn voornamelijk producten te vinden die direct kunnen worden hergebruikt. Van nieuwe deuren en herbruikbare isolatie tot toiletpotten, nieuw op maat gesneden gipsplaten en onderdelen van paspoppen. Beelen begon 30 jaar geleden als sloopbedrijf. Inmiddels wordt geprobeerd om zo veel mogelijk materialen te hergebruiken. Dit leidde tot Beelen NEXT, sinds kort bekend als Bnext HUBS. Op dit moment heeft Bnext twee hubs in Nederland, in Utrecht en Amsterdam. Daarnaast zijn er plannen voor een hub in Vlaardingen en Harderwijk.
Bnext ziet dat partijen steeds eerder aanhaken in het proces en meedenken over de demontage van gebouwen. Het oude Theater Zuidplein is daar een goed voorbeeld van. De sloop van het gebouw bracht veel emotie teweeg bij omwonenden, medewerkers en mensen die er graag kwamen. Door onderdelen van het gebouw via de webshop te verkopen, werd de weerstand lager. De hub in Utrecht is niet alleen een hub voor materialen, maar ook een sociale hub. Hier leidt Bnext mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op, met uitzicht op een vaste aanstelling. Daarmee wordt de tijd en energie die zij in hun mensen stoppen ook weer terugverdiend. De boodschap van Bnext? Werk beter samen in de keten! Hoe eerder je de uitvoerende partij meeneemt in het proces, hoe beter je tot circulaire mogelijkheden en opties komt.
Jeroen Hollander, De Alliantie: “Een bezoek aan deze voorbeelden bevestigt wederom dat iets kán. Dat weet je wel, maar het is ook goed om het te zien. Bnext steekt zijn nek uit, gaat ermee aan de slag en het lukt. Bovendien vind ik het Hof van Cartesius een hele fijne plek om te komen, waar je op kleinere schaal ziet wat de mogelijkheden zijn.”
(Student) Marloes van der Veen, Vastgoed & Makelaardij, Hanzehogeschool Groningen: “Eerder heb ik meegedaan aan de HBO Challenge van NEVAP, dus toen ik dit voorbij zag komen, leek het mij interessant om weer mee te doen, mensen uit het werkveld te ontmoeten en zien hoe zij met een casus aan de slag gaan. Zo krijg ik een beter beeld van het vakgebied waar ik in aan de slag ga. Vooral tijdens de busreis merkte ik dat iedereen open stond om te delen, bij de cases vond ik dat ‘experts’, dus de meer ervaren mensen, vanuit hun eigen ervaring handelden en weinig input van anderen meenamen. Wel was er ruimte om vragen te stellen aan hen, dus dat is een plus!”
Aan de slag met de cases
Terug op de Bernhardkazerne lichtten Rob Leus (Defensie) en Arthur van Noort (Rijksvastgoedbedrijf) twee cases toe om mee aan de slag te gaan. Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf willen tussen 2022 en 2042 tweederde van het Defensievastgoed rigoureus aanpakken. Het revitaliseringsprogramma Vastgoed Defensie maakt een eind aan bestaande achterstanden. De eerste locatie voor het revitaliseringsprogramma is de Bernhardkazerne in Amersfoort. Hier kan volgens plan zo’n 90 procent van de 140 gebouwen worden gesloopt om plaats te maken voor 18 nieuwe, grotere gebouwen. Waar mogelijk circulair wordt gebouwd door gebouwen of materialen opnieuw te gebruiken. De start van de opdracht voor de revitalisering is gepland in 2022.
Binnen deze lokale, Amersfoortse opgave komen twee (duurzaamheids)vraagstukken naar boven die binnen het perspectief van het revitaliseringsprogramma een schaalbaar belang hebben; het op norm brengen van bestaande karakteristieke gebouwen van baksteen en het revitaliseren van bestaande grote stalen werkplaatsen. Na de toelichting werden 8 groepen verdeeld over de twee cases.
Het oordeel van de jury
Zo’n 2,5 uur later en acht elevator pitches verder, was het de beurt aan de jury om – tijdens de ‘blauwe hap’ in de kantine – haar reactie te geven. Arthur van Noort van het Rijksvastgoedbedrijf, Chiel von Meijenveldt van Bnext en Gabrielle Muris van Urban Impact vertelden onder de indruk te zijn van de resultaten van de teams. De jury keek vooral naar elementen die haar inspireerde en waar zij daadwerkelijk iets mee kan binnen de opgave. Er zijn in die lijn vijf thema’s gebruikt als rode draad; locatie, opschaling, omgeving, energie en beleving.
Alle groepen keken goed naar de locatie en de mogelijkheden die deze biedt, vindt Arthur. “Het idee om vlas te kweken en dat als isolatiemateriaal te gebruiken sprong er voor mij tussenuit. Hiermee kun je heel direct iets doen met je eigen locatie, het kweken van je eigen grondstoffen, en dat vervolgens gebruiken.” Een ander opvallend onderdeel, volgens Gabrielle, is het gebruik van het spoor en het creëren van een hub á la Bnext. “Ik denk dat dat zeker een realistisch idee is. Je hebt de ruimte én veel materialen die vrijkomen door de sloop, dus daar kun je veel van hergebruiken in verschillende andere projecten.” “Wat ik ook bij verschillende groepen zag terugkomen, was om het dak optimaal te gebruiken,”, aldus Chiel. “Enerzijds daken isoleren door er bedekking op te laten groeien en het water op te vangen om het toilet mee door te spoelen en het materieel mee schoon te spuiten, anderzijds door een combinatie te maken van zonnepanelen en een accu om energie op te wekken met je gebouw. Ik denk dat dat een hele interessante oplossing is om bij deze opgave toe te passen.” Arthur: “Het was ook bijzonder om de tegenstellingen tussen groepen te zien. De ene groep zei dat je alles moet volleggen met zonnepanelen, terwijl een andere groep vond dat je dit juist niet moet doen. Dat je best wat energie verloren kunt laten gaan om vervolgens meer biodiversiteit en natuurinclusiviteit tot stand te laten komen. Dat laat je ook op een andere manier naar de opgave kijken.”
Het Rijksvastgoedbedrijf en Defensie gaan het komende halfjaar, na de zomer, aan de slag met het scherp maken van de opgave. De uitkomsten van deze dag worden daarin meegenomen.
Bram Meijers, De Alliantie: “Wat deze dag mij oplevert? We zijn bij De Alliantie aan het pionieren; dit soort bijeenkomsten helpt natuurlijk enorm qua inzichten en netwerk!”
Lieke Bienfait, Hogeschool van Amsterdam en bestuurslid NEVAP: “Deze dag is voor mij geslaagd als een connectie wordt gelegd tussen het leer- en werkveld. Dat we vanuit de verschillende disciplines de totale keten in beeld brengen en samen een beter beeld krijgen van circulariteit en wat we daarmee kunnen doen.”
Gerelateerd nieuws
Word NEVAP lid
Sluit je aan en maak gebruik van de voordelen die het NEVAP lidmaatschap je biedt.
Krijg onbeperkt toegang tot onze informatiebronnen en kom in contact met ons grote netwerk van leden op verschillende NEXPLOIT kennisgebieden.